miércoles, 6 de mayo de 2020

Bolante baten istorioa-Historia de un volante


Después de explicarle por teléfono el proyecto, quedé con Eneko Etxeberria en un bar de la calle Mayor. Creo que enseguida nos caímos bien. Recuerdo que me dijo que se dejaría cortar un brazo por saber dónde enterraron a su hermano. A las familias de otras víctimas les preguntaba a ver si tenían algún objeto que fuera un fetiche o algo similar. Tengo retratado a Fermín Pérez Elexpe con el bolso de Montreal 76 agujereado por las balas donde llevaba la propaganda cuando mataron a Víctor, su hermano, o a Aitziber Ibaibarriaga, sobrina de Txabi Etxebarrieta con las míticas gafas de pasta que llevaba en Benta Haundi. –Bueno, me dijo Eneko,- yo tengo el volante del coche de mi hermano. Los gendarmes le dijeron a mi padre si quería llevarse algo, porque no había nada personal y se llevó el volante. –Pues ese volante hay que llevarlo para hacer la foto-, le dije. –De acuerdo, tengo que mirar si está aquí o en el baserri-. 

 Quedamos en la Avenida Ohianalde, en Ziburu y con la ayuda de algunas fotografías pudimos ubicar con toda certeza el lugar donde apareció el coche de Naparra. Será rápido les dije, sabiendo que me suelo tomar un tiempo en hacer las fotos. Pero cuando Celes agarró el volante de aquella manera, una mujer de aspecto frágil y lo asió con esa fuerza, cuando Eneko puso su mano alrededor de ella acompañándola, supe que la foto estaba hecha. Un ligero desenfoque para realzar el primer plano y listo. No hacía falta hacer composiciones concienzudas ni nada por el estilo. En la foto se veían los tres personajes, Celes, Eneko y José Miguel. El circulo que representa ese tiempo perfecto, inmutable e inalterable, como la lucha y búsqueda de la familia Etxeberria- Álvarez, que vuelve y vuelve, que toma aire, pero que nunca se para, es José Miguel. El volante para ir… ¿Hacía adonde? ¿En busca de un ser querido? Cada cual puede interpretar a su modo la escena. Hice realmente 4 fotos sabiendo que tenía una imagen muy potente, sabiendo además que el anacronismo o la intemporalidad de presentar a una familia con un volante en la mano, iba a generar muchas preguntas a los que la viesen. 


Telefonoz proiektua azaldu ostean, Eneko Etxeberriarekin Kale Nagusiko taberna batean geratu nintzen. Segituan jabetu ginen ederki moldatuko ginela elkarrekin. Oso ondo oroitzen dut nola esan zidan, beso bat galtzeko prest legokela anaia lurpertatuta non dagoen jakitearren. Beste biktima batzuen familiei galdetzen nien ea fetitxe bat edo antzeko zerbait izan zitekeen objeturen ba ote zuten gordeta. Fermin Perez Elexperen irudia memorian itsatsita daukat, Victor, bere anaia, hil zutenean balek zulatutako Montrealen 76ko olinpiadetako propaganda zeraman poltsarekin edo Aitziber Ibaibarriaga, Txabi Etxebarrietaren iloba, Benta Haundin zeramatzan pastazko betaurreko mitikoekin. - Tira, esan zidan Enekok, - Nik anaiaren autoaren bolantea daukat. Jendarmeek aitari esan zioten zerbait eraman nahi ote zuen, ez baitzegoen ezer pertsonalik, eta bolantea eraman zuen. - Ba, bolante hori argazkia egiteko eramango dugu-, esan nion. - Ados, ea hemen edo baserrian dagoen begiratu behar dut.-

Ziburuko Ohianalde etorbidean geratu ginen eta argazki batzuen laguntzaz, zihurtasun osoz Naparraren autoa agertu zen tokia bilatu genuen. Azkar egindo dugu esan nien, argazkiak egiteko denbora hartzen dudala kontutan hartuta. Itxura hauskorreko emakume harrek bolantea indar horrekin heldu zuenean eta Enekok bere eskuaz ama sorbaldatik helduz, babesa eman nahian bezala, argazkia egina zegoela jakin nuen. Desenfokatze arin bat lehen planoa nabarmentzeko eta listo. Ez zegoen konposizioan asko pentsatu beharrik, argazkia egina zegoen. Argazkian hiru pertsonaiak ikusten ziren, Celes, Eneko eta Jose Miguel. Denborak bere hartan iraun izan balu bezala irudikatzen duen zirkulua, Etxeberria-Alvarez sendiaren borrokak eta bilaketak bezela, behin eta berriro itzultzen dena, arnasa hartzen duena baino inoiz gelditzen ez dena, Jose Miguel bera da. Bolantea noruntz joateko? Pertsona maitatu baten bila? Eszena, nork bere erara interpreta dezala. Oso irudi indartsua nuela jakinda, 4 argazki egin nituen, jakinik gainera, bolante bat eskuan duen familia bat aurkeztearen anakronismoak eta garaiz kanpokoa izateak, galdera asko sortuko zituela argazkia ikusten zutenengan.

Eta hau da argazki honen istoriotxoa. Oso pozik nago argazkiarekin, baina irabazi dudana hori baino askoz gehiago da. Gaur esan dezaket Eneko lagun ona dudala eta nahi duenerako hemen naukala. Ez dugu atsedenik hartuko Jose Miguel aurkitu arte.